W myśl art. 23 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych („Ustawa”), posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej („OC”) posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego pojazdu. Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia – art. 34 Ustawy. Zgodnie natomiast z art. 35 Ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych objęta jest odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.
Dokonując uproszczonej wykładni powyższych przepisów stwierdzić można, że ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego to taka formuła, która w przypadku wyrządzenia szkody przez kierującego pojazdem mechanicznym, chroni go w ten sposób, iż należne osobie poszkodowanej odszkodowanie zostanie wypłacone przez zakład ubezpieczeń, w którym posiadacz pojazdu mechanicznego wykupił obowiązkową polisę OC. Ochrona majątku kierującego pojazdem jest w tym przypadku szeroka i co do zasady pełna, w tym sensie, że obejmuje zarówno odpowiedzialność za szkodę w mieniu jak i na osobie do wysokości sumy gwarancyjnej, która w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych zakreślona jest na wysokim poziomie. W zupełnym uproszczeniu, wynagrodzenie szkody wyrządzonej przez kierującego pojazdem mechanicznym w imieniu kierującego pokryje zakład ubezpieczeń.
Powyższe jest zasadą, od której Ustawa przewiduje wyjątki. Zgodnie z art. 43 Ustawy zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący: 1.) wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii 2.) wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa, 3.) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadku, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa, 4.) zbiegł z miejsca zdarzenia.
Kierowanie pojazdem mechanicznym w warunkach, o których mowa w art. 43 Ustawy naraża kierującego na surowe konsekwencje w zakresie prawa karnego i administracyjnego. Jednak, negatywne konsekwencje kierowania pojazdem w tych okolicznościach mogą się okazać o wiele bardziej dotkliwe właśnie w zakresie prawa cywilnego (odszkodowawczego), z czego kierujący pojazdami często nie zdają sobie sprawy. Ten kto wyrządził szkodę zobowiązany jest bowiem naprawić zarówno szkodę w mieniu jaki na osobie. Ponadto poszkodowany może żądać od sprawcy odpowiedniego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (szkoda niemajątkowa). W przypadku poważnych zdarzeń drogowych kwoty odszkodowania mogą osiągać granice, które z punktu widzenia przeciętnego kierującego będą zwyczajnie nieosiągalne. W przypadku wyrządzenia szkody przez kierującego w warunkach, o których mowa w art. 43 Ustawy, zakład ubezpieczeń wypłaci co prawda za kierującego odszkodowanie poszkodowanemu, ale jednocześnie może on wystąpić do kierującego sprawcy z roszczeniem o zwrot do zakładu wypłaconego poszkodowanemu odszkodowania (regres).