Obowiązek przedstawienia dokumentu przez notariusza na potrzeby postępowania sądowego

Obowiązek przedstawienia dokumentu, przewidziany w art. 248 § 1 k.p.c., dotyczy także notariusza i obejmuje sporządzane przez niego akty notarialne.

Art. 248 § 1 k.p.c. zobowiązuje „każdego”, kto jest w posiadaniu dokumentu stanowiącego dowód w sprawie, istotnego dla jej rozstrzygnięcia, do przedstawienia go sądowi, na jego zarządzenie, w oznaczonym miejscu i czasie (z wyjątkami określonymi w § 2 tego artykułu). Obowiązek ujęty w omawianym przepisie ma charakter publicznoprawny i jest korelatem uprawnienia sądu, działającego w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Ustawodawca nie ogranicza zakresu dokumentów podlegających obowiązkowi przedstawienia, zatem art. 248 § 1 k.p.c. obejmuje wszystkie rodzaje dokumentów (urzędowe i prywatne), bez względu na ich stan fizyczny oraz rodzaj nośnika.

Określając krąg podmiotowy adresatów art. 248 § 1 k.p.c., ustawodawca posłużył się wyrazem „każdy”, który jest w tym wypadku użyty nie jako zaimek przymiotny, lecz jako zaimek rzeczowny, osobowy, tzw. upowszechniający, który podobnie jak inne tego typu zaimki, np. „wszyscy” lub „zawsze”, określa pełny zakres desygnatów zastępowanego pojęcia, w tym wypadku osób i innych podmiotów; „każdy” oznacza każdą, bez wyjątku, osobę (podmiot) i dotyczy wszystkich w danym zbiorze. Analiza językowa omawianego przepisu, wsparta argumentami celowościowymi, wskazuje zatem jednoznacznie, że ustawodawca w sposób zamierzony, doceniając misję sądu jako organu wymiaru sprawiedliwości oraz funkcję prawdy w osądzaniu spraw, nie wprowadził w odniesieniu do osób zobowiązanych do przedstawienia dokumentów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy żadnych wyłączeń podmiotowych. W tej sytuacji wniosek, że art. 248 § 1 k.p.c. dotyczy także notariusza jest oczywisty, zwłaszcza że nic innego nie wynika z analizy przepisów Prawa notarialnego.

W konsekwencji należy przyjąć, że obowiązek przedstawienia dokumentu, przewidziany w art. 248 § 1 k.p.c., dotyczy także notariusza i wobec braku jakichkolwiek ograniczeń obejmuje również sporządzane przez niego akty notarialne, chyba że zawierają informacje niejawne w rozumieniu właściwych przepisów.

Powyżej wyciąg z uzasadnienia Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2015 r. (III CZP 69/15). Warto przy tym zapoznać się z całością uzasadnienia przedmiotowej uchwały, jako istotnej z punktu widzenia postępowania procesowego.